Weemoed overvalt me als ik op een vrieskoude dag langs de Teruggave fiets. Het voormalige belastingkantoor, tot eind 2022 het onderkomen van BLASt en ruim zestig andere organisaties en bedrijfjes, staat op de nominatie om gesloopt te worden. Deze grote, vriendelijke reus in glas en beton moet wijken voor woningen.
De Teruggave, die uittorent over de Gasthuisvelden, werd in de jaren zestig gebouwd als belastingkantoor naar ontwerp van architect F. Groot. Met zijn horizontale lijnen, het vele glas en beton en het uitgangspunt van ‘vorm volgt functie’ is het typisch een kind van zijn tijd. Het modernistische gebouw is zorgvuldig ontworpen, met een verbijzonderde plint, teruggelegde entree en een gevel met brede, horizontale banen. Vanaf het inpandige terras op de bovenste verdieping biedt het een spectaculair uitzicht over de stad.
Sloop is onvermijdelijk, gaf het Bredase college onlangs nog maar eens aan; het gebouw is afgeschreven en niet meer rendabel te renoveren, zeker met de verplichte verduurzaming. En dat is heel jammer. Want al is de Teruggave misschien niet uniek in zijn soort, door zijn omvang, uitstraling en solitaire ligging is het wel een iconisch gebouw voor Breda.
Nadat de belastingdienst elders een onderkomen had gevonden, bood de Teruggave de afgelopen jaren (tijdelijk) onderdak aan allerlei organisaties en bedrijfjes. Voorwaarde voor vestiging was dat de huurders iets terugdeden voor het gebouw, de omgeving of elkaar. De diverse gebruikers – BLASt was er een van – vormden door de jaren heen een levendige gemeenschap. Daar kwam eind 2022 een eind aan, toen de huur werd opgezegd. De community is ontbonden, de huurders zijn uitgewaaierd over de stad en een deel van het pand wordt anti-kraak verhuurd, in afwachting van wat komen gaat.
Het is ons kantoor niet meer, en ik mis het. De Teruggave is geen gebouw waar je meteen van houdt, daarvoor is het te groot, te afstandelijk. Maar gaandeweg ga je het steeds meer waarderen; het heeft karakter en doet geen enkele moeite om te pleasen. Want of je de Teruggave mooi of lelijk vindt, of iets ertussenin, je kan er niet omheen; het is een statement, in de goede zin van het woord. En wat kan de stad dat goed gebruiken, zo’n compromisloos, eerlijk gebouw, met een heel eigen ‘smoel’. Daar zijn er in Breda niet veel van.
beeld: © 2022 Els Mommersteeg