Op dinsdagavond 22 februari organiseerde stichting BLASt in de Teruggave aan de Gasthuisvelden in Breda een politiek debat over de woningbouwopgave. Breda ondergaat een schaalvergroting en er moet fors worden gebouwd en geïnvesteerd. Wat en hoe moet er in Breda worden gebouwd, en door wie, om niet alleen kwantiteit, maar ook kwaliteit toe te voegen? De zes grootste politieke partijen werd aan de hand van dilemma’s gevraagd met elkaar in debat te gaan. Ook kleinere partijen en nieuwkomers bij de gemeenteraadsverkiezingen kregen de gelegenheid hun standpunt te pitchen. De avond, die zo’n 65 bezoekers trok, werd geleid door moderator Bart Cosijn.
Na een welkomstwoord door Cosijn en een inleiding door Ton Gjeltema (bestuurslid BLASt) begint het debat, in drie rondes van steeds twintig minuten.
Ronde 1 Identiteit
Raadslid Eddy Foster ( VVD) en raadslid Thom Dijkstra (GroenLinks) debatteren aan de hand van twee dilemma’s.
Dilemma 1
- Moet Breda zich ontwikkelen tot een stad met grootstedelijke allure, of komt ze beter tot haar recht als een verzameling dorpen en buurten?
Foster geeft aan in het midden te gaan zitten. ‘Ambitie is goed, maar leefbaarheid is het belangrijkste. Meer woningen bouwen moet geen doel op zich zijn.’, Wat VVD betreft is verstedelijking rondom het centrum oke, en is op een aantal plekken ook hoogbouw mogelijk, maar
dat gaat niet op voor de wijken en dorpen van Breda.
Dijkstra betoogt dat op de juiste locaties hoogstedelijk bouwen prima is, als het buitengebied maar wordt beschermd en er aandacht is voor goede woonmilieus. Op locaties als ’t Zoet en de Haven is behoefte aan meer sociale woningen, maar tegelijkertijd moet er wel voor worden gezorgd dat de kwaliteit van de openbare ruimte goed is. Ook in bestaande wijken, zoals bijvoorbeeld de Heuvel, mag nieuwbouw wel wat hoger worden, als er zo ruimte voor groen ontstaat.
Foster noemt dat vergroenen van wijken ‘een wassen neus’. ‘GroenLinks wil nauwelijks parkeerplaatsen. Wij willen de auto voor de deur.’
Dijkstra: ‘Breda is een groene stad. Door dat te versterken, draag je bij aan de leefbaarheid.’
VVD pleit voor de bouw van woningen in alle prijsklassen, GroenLinks benadrukt dat er vooral betaalbare woningen moeten worden gebouwd, en vindt dat een rol voor de overheid.
Dilemma 2
- Is groei door overloop uit de Randstad welkom of maakt dat de drempel voor Bredase woningzoekenden alleen maar hoger?
Foster lijkt het beter om te bouwen voor iedereen: er zijn geen instrumenten om vestiging in Breda te verbieden, en dat is ook niet wenselijk. Foster: ‘Er zijn te weinig woningen.’ Dijkstra is het daarmee eens, maar benadrukt het belang van de bouw van betaalbare woningen. ‘Ook Bredanaars moeten in hun stad kunnen blijven wonen. De verhouding 20:30:50 voldoet niet.’ Volgens Foster is er juist veel vraag naar koopwoningen in de prijsklasse van 400.000 tot 450.000 euro. VVD ziet het bouwen van woningen en de groei van de stad niet als doel op zich, leefbaarheid staat voor de partij op. GroenLinks ziet een sterke rol voor de overheid weggelegd om, ook bij groei, het karakter van de stad te behouden.
Pitches
Na de eerste debatronde volgen pitches door Janneke van Lierop (Bredase lijsttrekker Partij voor de Dieren) en Iwan Dienjes (Bredase lijsttrekker LPF). Beide partijen zijn nieuwe deelnemers aan de gemeenteraadsverkiezingen.
De Partij voor de Dieren wil het woningtekort in Breda duurzaam aanpakken en uitgaan van bestaande woonvormen. Van Lierop: ‘We willen een groene stad. Bouwen mag niet ten koste gaan van groen.’
LPF pleit voor meer betaalbare woningen in het lage en middensegment, en voor gelijke kansen op de woningmarkt.
Ronde 2 Kwaliteit
Wethouder Arjen van Drunen (PvdA) en raadslid Marc van Oosterbosch (CDA) debatteren aan de hand van twee dilemma’s.
Dilemma 3
- Moet Breda het CSM-terrein benutten om iets beeldbepalends aan de stad toe te voegen, of kan het beter worden gebruikt om in één keer het woningtekort op te lossen?
Van Oosterbosch geeft aan dat het CDA ‘redelijk tegen hoogbouw’ is, en dat het sowieso niet gaat lukken om in één keer het woningtekort op te lossen. De partij vindt dat het CSM-terrein een goede kans biedt om iets moois neer te zetten, maar wel geregisseerd door de gemeente; de markt heeft bepaald de afgelopen jaren.
Ook PvdA geeft aan dat het woningtekort niet in vier jaar opgelost zal zijn. Van Drunen: ‘Je wilt hier weer iets beeldbepalends, dat was het eerder met de twee silo’s ook, en durven nadenken over concepten, bijvoorbeeld projecten met collectieve voorzieningen.’
Van Oosterbosch: ‘De primaire opgave is om woningen te realiseren. De gemeente moet gaan sturen, nu dat kan.’
PvdA wil gemêleerd bouwen, en duidelijke kaders stellen: 30 procent sociaal, 30 procent middelduur. CDA pleit voor vooral goedkopere koopwoningen (onder meer voor starters en ouderen) op het CSM-terrein.
Dilemma 4
- Is Breda-Noord gebaat bij de aanleg van een tunnel onder de noordelijke rondweg, of is het beter om te investeren in (verdichting van) het bestaande woningareaal, de voorzieningen en de openbare ruimte?
PvdA vindt dit niet echt een tegenstelling. Ze pleit ervoor om eerst te investeren in voorzieningen, maar ook te ‘sparen’ voor een betere ontsluiting van de wijk. ‘Dat lukt niet met het geld dat er nu is.’
CDA trekt het probleem breder: de voorgenomen bouw op termijn van 25.000 woningen zet de leefbaarheid van de stad onder druk; het is een uitdaging voor de infrastructuur. Het geld dat er nu is, moet misschien anders worden gedoseerd en geïnvesteerd, bijvoorbeeld om de dorpen bereikbaar te houden.
PvdA ziet een vergelijkbaar probleem als CSM bebouwd gaat worden. ‘Dan moet je ook iets aan de Noordelijke rondweg doen.’ PvdA pleit voor een gefaseerde aanpak. ‘Investeren in mobiliteit is ook nodig als je veel bouwt.’
Pitches
Na de tweede debatronde volgen pitches door burgerraadslid Marijn Luiten (Breda Beslist), en Leo van Loon (ChristenUnie, nieuwe partij bij de Bredase gemeenteraadsverkiezingen).
Breda Beslist pleit voor betaalbaar bouwen, en wil de doorstroming op gang te helpen.
ChristenUnie pleit voor een verhouding van 30:30: 40. Van Loon: ‘Sociale woningen zijn de basis.’
Ronde 3 Proces
Lijsttrekker Bart Lauwen (D66) en burgerraadslid Michel Verschuren (SP) debatteren aan de hand van twee dilemma’s.
Dilemma 5
- Moet de stad allerhande kleinschalige initiatieven mogelijk maken of vooral de grote projecten aanpakken?
D66 vindt dat Breda vooral grote projecten, zoals bijvoorbeeld ‘t Zoet, moet aanpakken – er moeten vooral aantallen gemaakt worden – , maar tegelijkertijd de kleinschalige initiatieven aan de randen van wijken en dorpen niet moet vergeten. D66 ziet de rol van de overheid vooral als ‘scheidsrechter’.
SP is voorstander van kleinschalige initiatieven, maar vindt dat de stad ook grote projecten moet blijven aanpakken, bij voorkeur geregisseerd door de overheid, niet door ontwikkelaars. Verschuren: ‘De afgelopen jaren zijn er vooral dure woningen gebouwd.’
D66 vindt dat de gemeente CPO-initiatieven (CPO staat voor Collectief Particulier Opdrachtgeverschap) – die bewoners meer zeggenschap geven over de ontwikkeling van hun toekomstige woning – wel moet ondersteunen, maar dat ze niet moet gaan concurreren tegen de vrije markt door de grond goedkoper ‘weg te geven’. SP vindt dat de gemeente hierin juist het initiatief moet nemen, of dat corporaties de ruimte moeten krijgen om dat te doen.
Dilemma 6
- Moet Breda haast maken met de woningbouwopgave of kan ze beter eerst reflecteren op de plannen die in voorbereiding zijn, om daarna doelgericht door te pakken?
Voor de SP is het en/en: Breda moet zeker blijven bouwen. Maar er zijn ook voorzieningen nodig. Daar is nog te weinig over nagedacht. Hoe worden nieuwe wijken leefbaar? Daarbij zouden bewoners betrokken kunnen worden.
Ook D66 benadrukt dat bouwen echt nodig is, maar dat er ook moet worden ingezet op leefbaarheid; dat vraagt om reflectie.
Vanuit de zaal merkt architect Pierre Maas op dat de discussie over duurzaamheid en circulair bouwen mist tijdens de debatten, terwijl dat toch vraagt om een krachtige overheid. D66 geeft aan een voorstander te zijn van circulair bouwen. SP zet vooral in op betaalbaarheid; corporaties moeten wel de benodigde middelen krijgen om duurzaam te kunnen bouwen.
Afronding
Vincent Smit van Stadslab Breda rondde de bijeenkomst af met een reflectie op de diverse partijprogramma’s. Hij benadrukte het belang van betaalbare woningen voor alle inkomens, en drukte het gemeentebestuur op het hart om niet louter te focussen op hoogbouw en de productie van veel nieuwe woningen, maar om ook breder te kijken. Door de bestaande wijken te verdichten, met onder meer middelhoogbouw, kan de woningbouwopgave worden verbreed naar heel de stad. Dat vraagt wel om ‘uitvoeringskracht’: een actieve, sturende rol van de gemeente. ‘Maar dat staat dunnetjes in de verkiezingsprogramma’s,’ aldus Smit.
De bijeenkomst werd afgesloten met een borrel.
Een videoverslag van de avond is terug te vinden op de YouTube pagina van BLASt:
Debatavond (korte samenvatting)
Debatavond (uitgebreide samenvatting)