Op vrijdagmiddag 20 januari organiseerde BLASt, in het kader van de open oproep Wegen naar Welzijn door het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, die eind 2022 is gelanceerd, in Electron een werkbijeenkomst waarin de kansen en mogelijkheden werden verkend van een toekomstige ondertunneling van de noordelijke rondweg in Breda.
‘We staan voor een ingrijpende mobiliteitstransitie,’ aldus het Stimuleringsfonds. ‘Hoe kan die uitdaging worden aangepakt, met als uitgangspunt dat mobiliteit een middel is dat iedereen in staat stelt om volwaardig deel te nemen aan de samenleving? Welke inspirerende voorbeelden zijn er al en hoe zijn zij omgegaan met de uitdagingen op hun pad?’
In de Open Oproep roept het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie ontwerpers op om samen met overheden, marktpartijen, (maatschappelijke) organisaties, deskundigen, burgers en andere relevante partijen – vertegenwoordigers van deze partijen waren in Electron aanwezig – ontwerpend onderzoek naar dit vraagstuk uit te voeren. Het doel daarbij is om te komen tot vernieuwende narratieven, perspectieven, strategieën en/of oplossingen voor de mobiliteitsopgave die voor iedereen de kwaliteit van leven verbetert. Partijen kunnen daarvoor bij het Stimuleringsfonds een aanvraag doen.
Tweedeling
De middag in Electron trok zo’n vijftig belangstellenden. Na een welkomstwoord door Ton van Beek (BLAST) werd de bijeenkomst geopend door Daan Quaars, wethouder Stedelijke ontwikkeling en Digitalisering in Breda. Quaars gaf aan dat Breda zich op tal van niveaus ontwikkelt, met mobiliteit als de meest tastbare. ‘De noordelijke rondweg komt op u af als een probleem,’ hield hij de zaal voor. ‘Daar moeten we echt iets mee. We hebben er een visie voor neergelegd.’ Hij vroeg zich ook af wat de aanpak van de rondweg voor de stad kan betekenen en trok daarbij de vergelijking met de Belcrum, die mede door de komst van het nieuwe stationsgebouw is getransformeerd tot een aantrekkelijke en gewilde woonwijk, ‘inmiddels een van de beste woonwijken van Nederland. Naar dat gevoel zijn we op zoek,’ aldus Quaars. ‘De tweedeling in de stad wordt steeds groter. Het is belangrijk om te kijken hoe dit project ertoe kan bijdragen om die kloof te verkleinen.’
Stimuleringsfonds
Na de bijdrage van de wethouder lichtte Chris van Langen van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie de Open Oproep Wegen naar Welzijn toe, en ging in op het hoe en waarom van een aanvraag. Van Langen: ‘Wegen naar Welzijn gaat over de mobiliteitstransitie. Daarvoor is een omslag in het denken nodig: het gaat over een andere bereikbaarheid, andere leefomgevingen en andere bestemmingen. Daarbij is ontwerpend onderzoek de methode, en samenwerking de werkwijze; verzamel bij een aanvraag een coalitie om je heen.’
Ringland
De introductie werd verzorgd door Luc Deckers van burgerinitiatief Ringland Antwerpen. Het burgerinitiatief ontstond negen jaar geleden naar aanleiding van de plannen voor ondertunneling van de problematische Antwerpse ringweg. De idee achter de ondertunneling was om het lokale en doorgaande verkeer te scheiden. Ringland pleit voor een geïntegreerd concept dat verder gaat dan mobiliteit alleen, zodat het de gezondheid en het leefmilieu ten goede komt en er een verbinding ontstaat tussen de stadskern en de buitenwijken. Dekkers: ‘In onze visie wordt de oppervlakte van de tunnel georganiseerd als een soort tiende district van Antwerpen, en wordt het verbonden met andere groenzones.’ Als resultaat van de inspanningen tekenden Ringland en twee andere actiegroepen in 2017 een convenant met de overheden. ‘We zijn van rechtbank naar werkbank gegaan,’ vatte Dekkers het proces treffend samen. ‘Dit konden we bereiken door co-creatie, door met z’n allen samen te werken.’ Hij benadrukte dat het voor een vruchtbare aanpak essentieel is om burgers mee te krijgen in de plannen. ‘Draagvlak is belangrijk.’
Workshops
Na een korte pauze werd de groep in vieren gedeeld voor de workshops. Elke groep boog zich over een van de vier deeltrajecten van de noordelijke rondweg.
Groep Rood, onder leiding van strategisch beleidsadviseur Gerben van Geijssel (gemeente Breda), boog zich over het westelijk deel tussen A16 en Emerput, met de focus op karakter en identiteit.
Groep Blauw, onder leiding van specialist mobiliteit en ruimte Ineke Spapé (SOAB), besprak het deel tussen Emerput en Terheijdenseweg, nabij de Mark, waar ook de nieuwe ontwikkelingen rondom ’t Zoet en het Havenkwartier plaatsvinden. De focus lag op verblijf en recreatie.
Groep Geel, onder leiding van stedenbouwkundige Marty van de Klundert (Spacevalue), ging in op het wegdeel tussen Terheijdenseweg en Kapittelweg, ter hoogte van Doornbos/Linie en Hoge Vught, met de focus op Verbeter Breda.
Groep Groen, onder leiding van landschapsarchitect Michiel Brink (Royal Haskoning DHV), keek naar de stadsentree aan de oostkant.
Terugkoppeling
Na afloop van de workshops presenteerden de groepen kort hun bevindingen.
Groep Rood vroeg zich af of er in dit gebied wel een probleem is. Zit de opgave hier wel? Grootste probleem in dit gebied is dat de rondweg als barrière werkt tussen noord-zuidverbindingen; tussen de gebieden aan weerszijden van de weg is weinig relatie. Hoe kan de verbinding met de wijk Haagse Beemden worden verbeterd? De groep denkt ook dat een hub in dit gebied goed zou zijn.
Groep Blauw spreekt van ‘tunnelvisie’. Ze denkt dat de winst niet zozeer ligt in de aanpak van de noordelijke rondweg, maar veeleer in de verbetering van de kris-krasverbindingen. De waterstructuur (en het groen) kan een belangrijke rol spelen; noord-zuidverbindingen kunnen recreatief verblijf stimuleren. De ondertunneling van de noordelijke rondweg maakt die nieuwe verbindingen mogelijk. Ook pleit de groep voor een langzaamverkeerbrug.
Groep Geel vraagt zich af wat de opgave precies is, en wat het probleem is. De verkeersintensiteit neemt toe en er moet wel iets gebeuren, maar ze vindt de visie die er nu ligt, te zwart-wit; het moet over meer gaan dan alleen de noordelijke rondweg. Zou het geld niet beter in de wijken kunnen worden geïnvesteerd, bijvoorbeeld in betaalbare woningen? Aan het leefklimaat is wel wat te verbeteren. De groep mist het stadsdebat en zou graag evolutie zien in het plan dat er nu ligt; de tekening is inmiddels al twee jaar oud.
Groep Groen concludeert dat de ongelijkvloerse aansluiting bij Teteringen in het plan technisch is en gericht op de auto. Een kruising waarbij het primaat bij de kruising van het langzaam verkeer ligt, zou er veel groener en vriendelijker uitzien. Om de noordelijk rondweg de uitstraling te geven als een toegang van Breda als park, moet in dit deel de programmering van bedrijvigheid gestuurd worden: kleinschaligere bedrijvigheid gemixt met wonen, met vergroening van de zone als leidmotief. De nieuwe bedrijvigheid kan dan ook ‘city markers’ opleveren, waardoor je tijdens je verblijf op de rondweg weet en ervaart dat je in Breda bent. De aansluiting 16 Breda-Noord wordt dan een groene poort waarbij op het bedrijventerrein Moleneind een transferium gerealiseerd wordt. Daar laat je als bezoeker van de binnenstad van Breda graag je auto achter en gaat via een groene loper verder.
Groep Groen roept de gemeente Breda op om zich veel minder op de auto te richten voor het binnenstedelijke verkeer en meer te handelen vanuit de omgekeerde verkeerspiramide: het recht van de duurzaamste.
De middag werd afgesloten met een ‘koppelborrel’.